Już Gabriel García Márquez, wielki pisarz i noblista kolumbijski, docenił obecność i znaczenie muzyki vallenato dla swej twórczości: Esta música y mis novelas son tejidas con la misma hebra (Ta muzyka i me powieści są związane taką samą nicią; tłum. wł.). Chociaż w Polsce wciąż mało mówi się o tym gatunku muzyki prosto z Ameryki Łacińskiej, dla wielbicieli języka hiszpańskiego, kultury latino i akordeonu, vallenato może stać się muzyczną podróżą w samo serce Kolumbii.

Vallenato, z hiszpańskiego Nato del Valle (zrodzony z doliny), zalicza się do tradycyjnej muzyki kolumbijskiej z wybrzeża karaibskiego na północy kraju, którego centrum stanowi prowincja Padilla. Obecnie muzyka rozszerzyła swoje wpływy nie tylko na cały kraj, ale także na kraje sąsiednie: Meksyk, Panamę, Ekwador czy Wenezuelę. Początki tej charakterystycznej muzyki folklorystycznej sięgają XIX wieku, liczy ona obecnie około 200 lat. Muzyka vallenato była wówczas akompaniamentem przy wieczornym zaganianiu bydła przez najemników pracujących w  majątkach ziemskich (haciendas). Vallenato pełniło rolę rozrywki dla ciężko pracujących ludzi, zaś poprzez same piosenki „opowiadano” zazwyczaj historie miłosne, trudy życia codziennego, przyjaźnie czy też hulanki.

Mapy przedstawiające główne obszary popularności muzyki vallenato:

Instrumentami używanymi do gry vallenato są:

• guacharaca –  instrument perkusyjny o długości 40 cm
• caja vallenata – rodzaj bębna pochodzenia afrykańskiego
• akordeon diatoniczny – instrument pochodzenia europejskiego.

Zarówno guacharaca, jak i caja, mają za zadanie prowadzenie oraz utrzymanie rytmu całej piosenki, zaś akordeon nadaje jej właściwą melodię:

Możemy spotkać się też z innymi interpretacjami vallenato, któremu będą towarzyszyły gitary, flety, czy też kobzy, jednakże nie są to instrumenty typowe dla klasycznego vallenato z Kolumbii.

W swojej dość krótkiej historii, vallenato przechodziło przez różne etapy, które utworzyły różne kierunki jego rozwoju. Dzisiaj możemy wyróżnić:

• vallenato tradicional – o charakterze wyłącznie folklorystycznym; ten typ vallenato jest grany na festiwalach (np. el Festival de la Leyenda Vallenata w mieście Villadupar, najważniejszym centrum muzyki vallenato) i utrzymuje charakterystyczne rytmy dla tego gatunku muzyki: la puya, la tambora, el son, el paseo i el merengue. Wyróżniają się tutaj tacy artyści jak Alejandro Durán (zwany też królem muzyki vallenato), Lorenzo Morales czy te Abel Antonio Villa.

• vallenato comercial – ten prąd muzyki vallenato znany jest jako yuca, zaś jego największa popularność przypada na lata ’70 i ’80, kiedy to rozpoczęto emisję niektórych piosenek poprzez popularne rozgłośnie radiowe. Popularni stali się tutaj el Binomio de Oro czy Diomedes Díaz.

• vallenato romántico – pozostaje pod wpływem takich gatunków jak ballada, zaś tematyka ogranicza się tylko i wyłącznie do wątków miłosnych. Artyści: Binomio de Oro, Jorge Caledón, Los Diablitos, Los Gigantes del Vallenato, Los Inquieros, Luis Mateus, i inni.

 

• Vallenato de la Nueva Ola – vallenato bardziej nowoczesne, odbiegające od tradycyjnego gatunku. Teksty piosenek wciąż zdominowane przez wątek romantyczny, zaś muzyka łączy również elementy reggae czy muzyki elektronicznej. Artyści: Kaleth Morales, Silvestre Dangond, Alejandro Palacio, i inni.

•  vallenato alternativo (vallenato pop) – jak sama nazwa wskazuje, jest to połączenie vallenato z muzyką pop. Głównym reprezentantem, znanym na całym świecie, jest Carlos Vives.